Meer over...

Prijs:	€ 16.25 inclusief btw
Verzendkosten:	€ 2.95 binnen Nederland
Levertijd:	3 werkdag(en)

Bestellen...

Gepeperde toestanden

Op vrijdag 26 september 2008 was Els Plantenga te gast bij De wandeling van de KRO. Met presentatrice Hella van de Wijst sprak zij over haar ervaringen in een jappenkamp. Zie: uitzending gemist

Het gezin Van Noort woonde jarenlang ongestoord en gelukkig onder een zinderende hitte in Pati. De vakanties werden in de heerlijke koelte van de bergen doorgebracht en de dagen waren gevuld met de tropische geluiden en geuren van het koloniale Indië.

In 1941 begon de oorlog tussen de VS en Japan. De vader werd van het gezin gescheiden, ze zouden hem nooit meer terugzien. Moeder Van Noort en haar vijf kinderen werden vervoerd naar Ambarawa kamp zes, waar ze jarenlang onder steeds erbarmelijker wordende omstandigheden verkeerden. Els Plantenga beschrijft, dat ze alles aanvaardde zoals het kwam, omdat iedereen hetzelfde lot beschoren was. "Je leeft bij het moment. Je gevoelens berg je op."

Het ergste was nog de Bersiap-tijd in 1945, toen de Indonesiërs streden voor de onafhankelijkheid. Na twee driekwart jaar opsluiting hadden ze hoop op vrede en weerzien. Niet alleen stierven juist nu de meeste mensen, daarnaast moesten de Japanners die hen al die jaren hadden bewaakt, hen nu beschermen tegen de Javanen die het op de Nederlanders hadden gemunt. De toestand was grimmig en chaotisch. Uiteindelijk werden ze opgehaald en vertrokken ze via Ceylon naar het koude Nederland waar ze met hun zessen een nieuw bestaan moesten opbouwen.

'Gepeperde toestanden' geeft een scherp en authentiek beeld van het leven van een Nederlands gezin in Indië. Els Plantenga vertelt haar verhaal helder, zonder omhaal van woorden en met veelzeggende details. Mensen met dezelfde ervaringen zullen zich in dit boek herkennen en voor anderen geeft het een goed inzicht in een tijd, die voor veel mensen bepalend is geweest voor hun hele leven.

Wat vonden anderen ervan?

Adrie Vlasblom (Valkenswaards Weekblad)
De nu 73-jarige Els Plantenga-van Noort besloot in 2004 haar herinneringen aan Indië en haar ervaringen in het Jappenkamp op papier te zetten. Ze deed dit vooral voor haar drie kinderen. Over haar afschuwelijke ervaringen in die kamptijd heeft ze na terugkeer in Nederland nooit meer gepraat. Toch wilde ze nu het boek schrijven, omdat ze vindt dat haar kinderen het recht hebben hiervan kennis te nemen.
"Die tijd in het Jappenkamp heeft mij gevormd tot wie ik nu ben. Die ervaringen zijn een deel van mij", verwoordt Els Plantenga waarom ze "Gepeperde toestanden" schreef.
"Niemand uit ons gezin heeft ooit over die nare tijd willen praten", vertelt ze. "Dat ging blijkbaar zo, we stopten alles weg. Pas later, dat hoor je ook van anderen, komen de herinneringen weer boven. Bij mij begon dat na mijn vijfenveertigste, de gedachten aan het kamp kwamen terug en waren niet meer te stoppen. Nu ik ouder word, kreeg ik plots haast, ik wilde dit vastleggen. Indische mensen herkennen veel in mijn verhaal. Het blijkt dat ik met dit boek tevens een stuk geschiedschrijving heb gepleegd. Er is in Nederland nog te weinig bekend over die tijd. We waren met 350.000 Nederlanders in Indië, 45.000 zijn omgekomen. Procentueel is dat veel hoger dan het aantal oorlogsslachtoffers in Nederland. Maar", erkent ze, "leed is niet te vergelijken."
"Ze hadden zoveel te vertellen, maar werden nauwelijks gehoord, de mensen van de eerste generatie en ze hebben hun verhalen maar in stilte gesmoord"
Deze dichtregels van Wout Muller zijn veelzeggend: "Het is zo verdrietig als mensen niet begrijpen wat je hebt meegemaakt."
Boek Het boek is makkelijk leesbaar. In het eerste deel beschrijft Plantenga haar eerste tien onbezorgde levensjaren in het drukkend warme Pati, op Midden-Java, waar ze geboren is.
Het tweede deel de kampervaringen en de Bersiaptijd. De aanval op Pearl Harbour, 1941, luidt de oorlog tussen de Verenigde Staten en Japan in. Als snel is de toestand zo dreigend dat haar vader zijn gezin naar een veiliger plaats brengt. Eind februari meldt vader Van Noort zich aan bij het leger. Hij neemt afscheid van zijn gezin; niemand beseft dat dit de laatste keer is dat zij hem zien.
Moeder en haar vijf kinderen arriveren op 26 december 1942 in Ambawara kamp zes. Dit concentratiekamp wordt voor bijna drie jaar hun onderkomen. Het eerste jaar in het kamp valt nog wel mee, maar na een jaar moeten alle jongens vanaf elf jaar uit de vrouwenkampen vertrekken, ook twee broers van Plantenga. Het leven in Ambawara wordt slechter. Het kamp groeit van 1200 naar 4000 personen. Ieder heeft nog 70 centimeter plaats tot zijn beschikking. Er is steeds minder te eten, dagelijks sterven er mensen.
Na de capitulatie van Japan breekt de hel echt los. Er is een machtsvacu³m, er zijn geen geallieerden. De Javanen beginnen hun onafhankelijkheidstrijd, de Bersiap. De uitgehongerde vrouwen worden als koloniale overheersers gezien. Alleen wat Japanse bewakers, die nu beschermers zijn, kunnen de vrouwen verdedigen. De Bersiaptijd kostte velen het leven.
De titel "Gepeperde toestanden" ontleende Plantenga aan de brief die haar moeder in de Bersiaptijd aan haar broer in Nederland schreef. "Het zijn hier gepeperde toestanden", schrijft ze naar aanleiding van een beschieting van een kamp verderop.
Het derde deel beschrijft de terugkeer naar Nederland en de integratie. Els Plantenga is 14 jaar en heeft drie jaar lang geen onderwijs genoten. Door de Hollanders worden ze koel ontvangen. "Zij dachten dat wij rijke kolonialen uit Indië waren en hadden geen idee wat wij meegemaakt hadden."
Plantenga zou het fijn vinden als scholen eens aandacht aan dit onderwerp wilden besteden. Dit jaar is het 60 jaar geleden dat Japan capituleerde.